40.04.00 Overbrenging afvalstoffen (EVOA)
11 De handhaving van de afvalstoffenwetgeving
11.1 Wie handhaaft de EVOA
De minister van I & W is verantwoordelijk voor de handhaving van de EVOA. Deze taak is gemandateerd aan de inspecteurs van de ILT. De ILT werkt voor het toezicht en de handhaving van de EVOA samen met een aantal andere organisaties, de zogenaamde netwerkpartners. De Douane is één van deze netwerkpartners. Andere netwerkpartners zijn de Regiopolitie en de Landelijke Eenheid. Voor de samenwerking met de Douane is een convenant gesloten. Bij dat convenant hoort een Bijlage 1 dat gaat over de samenwerking tussen Douane en ILT op het gebied van afvalstoffen.
De Douane handhaaft de EVOA op basis van aanwijzingen van de ILT
De Douane oefent het toezicht op de naleving van de EVOA zelfstandig uit, maar de strafrechtelijke handhaving van de EVOA vindt plaats onder regie van de ILT. Bestuursrechtelijke handhaving is voorbehouden aan de ILT.
In alle gevallen bij een vermoedelijke overtreding van de EVOA neemt de vraagbaak Afvalstoffen contact op met het KCC. In een aantal gevallen handelt de Douane - op aanwijzing van het KCC - een onregelmatigheid zelfstandig af. Het registreren van onregelmatigheden bij het opmaken van een proces-verbaal gebeurt met de applicatie Douane Onregelmatigheden (DONO).
In alle andere gevallen brengt het KCC (Klant contact center) de regionale ILT op de hoogte en voert deze de regie over de afhandeling van de onregelmatigheid. In die gevallen maakt de Douane alleen een proces-verbaal van bevindingen en overdracht op. Als het noodzakelijk is, worden de goederen niet vrijgegeven.
Als alleen sprake is van een vermoedelijke overtreding van BIA/RIA handelt de Douane dit zelfstandig af.
Naar boven11.2 Strafrechtelijke en bestuursrechtelijke handhaving
De EVOA verplicht de lidstaten maatregelen te treffen om ervoor te zorgen dat de overbrenging van afvalstoffen plaatsvindt volgens de bepalingen van de EVOA (artikel 50 EVOA). Het doel van handhaving van de wetgeving is het naleefgedrag te bevorderen. Dit gebeurt door voorlichting, controle en - indien nodig - met dwang.
De handhaving van de EVOA kan door het bestuursrecht of het strafrecht plaatsvinden. Beide handhavingsinstrumenten kunnen tegelijkertijd voor dezelfde overtreding ingezet worden bij de handhaving van de EVOA.
Het bestuursrecht is gericht op het voorkómen of herstellen van de overtreding en het opheffen van illegale situaties. Het strafrecht heeft een repressief karakter en is als sanctie bedoeld om overtredingen te bestraffen.
Normadressaat voor de EVOA
Voordat wordt overgegaan tot handhavend optreden, moet vastgesteld worden tegen wie bestuursrechtelijk of strafrechtelijk opgetreden kan worden, de zogenaamde normadressaat. In de jurisprudentie over illegale overbrenging is vastgesteld dat niet uitsluitend de kennisgever, maar een ieder die betrokken is bij illegale overbrenging - onder andere ook stuwadoors, expediteurs en vervoerders - normaddressaat voor een overtreding van de EVOA kan zijn. De handhavingsacties kunnen tegen elk van hen gericht zijn. Wie in een concrete situatie als normadressaat wordt aangemerkt, hangt af van de feiten en omstandigheden.
Bij onregelmatigheden wordt altijd via de vraagbaak Afvalstoffen contact opgenomen met het KCC en het KCC geeft aanwijzingen over de normadressaat.
Naar boven11.3 De ILT treedt bestuursrechtelijk op
De bevoegdheid tot het treffen van bestuursrechtelijke maatregelen voor de handhaving van de Wm ligt bij de minister van I & M (Wm, artikel 18.2b, lid 1,sub b). De minister zorgt ook voor de bestuursrechtelijke handhaving van de bij of krachtens de EVOA gestelde verplichtingen (Wm, artikel 18.2b, lid 2).
Bestuursrechtelijke handhaving is de bevoegdheid van de overheid om naleving van rechtsregels af te dwingen, het ongedaan maken of voorkomen van de overtreding. De volgende middelen worden gebruikt:
Voorbeeld van bestuurlijk optreden: een zending afvalstoffen terug (laten) zenden naar het land van herkomst of over (laten) laden in een ander vervoersmiddel. Deze vormen van bestuurlijk optreden worden door de ILT gedaan.
De Douane treedt niet bestuursrechtelijk op
De Douane treedt niet bestuursrechtelijk op bij de handhaving van de EVOA en BIA/RIA. Dit betekent dus dat u geen afvaltransporten terugzendt of laat overladen in een ander vervoersmiddel als u een vermoedelijke overtreding constateert.
Naar boven11.3.1 Last onder dwangsom door de ILT
Als in het belang van het milieu onmiddellijk optreden niet vereist is, kan aan de overtreder door de ILT een last onder dwangsom worden opgelegd. Een dwangsom is geen boete voor reeds begane overtredingen, maar is gericht op:
-
het beëindigen en/of ongedaan maken van een lopende overtreding
-
het voorkomen van toekomstige overtredingen die identiek zijn aan de geconstateerde overtreding (bijvoorbeeld illegale overbrenging)
Met een dwangsom kunnen in principe dezelfde handelingen worden afgedwongen als met bestuursdwang. De overtreder moet betalen als hij weigert de overtreding en/of de gevolgen daarvan ongedaan te maken. Bij de hoogte van de dwangsom wordt door de ILT rekening gehouden met de ernst van de overtreding en het financieel voordeel dat de overtreder heeft verkregen.
Naar boven11.3.2 Bestuursdwang door de ILT
Bestuursdwang betekent het op kosten van de overtreder doen wegnemen, beletten, in de vorige toestand herstellen of verrichten van hetgeen in strijd met de regels is gedaan of nagelaten. Bestuursdwang houdt de bevoegdheid in om maatregelen te nemen waardoor verdere schade aan het milieu wordt voorkomen, of waardoor de gevolgen zoveel mogelijk worden beperkt of ongedaan worden gemaakt.
Hiermee kunnen onder andere de volgende handelingen worden gerealiseerd:
-
het treffen van maatregelen om nadelige gevolgen van de overtreding te voorkomen, te beperken of ongedaan te maken
-
opdracht geven tot legale afvoer conform de bepalingen uit de EVOA
De beschikking moet een redelijke termijn bevatten waarbinnen de betrokkene de mogelijkheid wordt geboden om een en ander te regelen (de begunstigingstermijn). In spoedeisende gevallen zal de begunstigingstermijn zo kort mogelijk zijn. Is de zaak niet binnen de gestelde termijn hersteld, dan gaat de ILT hier zelf toe over en worden de kosten verhaald.
Naar boven11.3.3 Intrekking toestemming van de bevoegde autoriteit
Als een kennisgeving is gedaan, bestaat de mogelijkheid dat de ILT Afdeling EVOA vergunningen namens de Minister van I & W besluit de toestemming -voor een bepaalde periode- in te trekken.
De EVOA verplicht hiertoe als de samenstelling van de afvalstoffen niet overeenstemt met de kennisgeving of als de gestelde voorwaarden niet in acht worden genomen (artikel 9, lid 8 EVOA).
Naar boven11.4 Strafrechtelijke handhaving
Strafrechtelijke handhaving van de EVOA gebeurt op basis van de Wet op de economische delicten (Wed). Strafrechtelijke handhavinginstrumenten zijn:
Als u een mogelijk strafbaar feit constateert, neemt u altijd contact op met de vraagbaak Afvalstoffen.
Naar boven11.4.1 Voorlopige maatregel op grond van Wed
In gevallen waarin tegen de verdachte ernstige bezwaren zijn gerezen en de milieubelangen een onmiddellijk ingrijpen vereisen, is de Officier van Justitie bevoegd te bevelen dat de verdachte zich onthoudt van bepaalde handelingen en/of zorgdraagt dat bepaalde zaken worden opgeslagen of bewaard (artikel 28 Wed).
Dit justitieel bevel staat bekend als ‘voorlopige maatregel’ en wordt schriftelijk betekend aan de verdachte. De voorlopige maatregel kan een middel zijn om onmiddellijk een overbrenging te blokkeren of te verplaatsen naar een bepaalde bestemming.
De ILT doet het verzoek voor een voorlopige maatregel
Het verzoek om een voorlopige maatregel wordt door een inspecteur van de ILT gedaan en niet door de Douane. In het algemeen wordt een proces-verbaal van bevindingen opgemaakt voordat de Officier van Justitie de voorlopige maatregel zal betekenen. De Douane maakt op verzoek van de ILT een proces-verbaal van bevindingen.
Proces-verbaal van bevindingen voor opleggen voorlopige maatregel
In het proces-verbaal van bevindingen moet minimaal het volgende zijn vermeld:
-
welk artikel is overtreden en op welke wijze
-
welke (vermoedelijke) verdachten (rechtspersonen en natuurlijke personen) zijn betrokken (vestigings- en/of persoonsgegevens)
-
de spoedeisendheid van de situatie en de ernstige bezwaren die bestaan tegen de verdachte
-
aanleiding van het onderzoek
-
tot dat moment bekende feitelijke omstandigheden
-
eventuele overige strafrechtelijke onderzoeken die tegen dezelfde verdachte(n) lopen
-
eventuele bestuurlijke maatregelen die zijn of worden genomen
-
de locatie
11.4.2 Proces-verbaal voor strafrechtelijk optreden
Een strafrechtelijke procedure tegen een overtreder begint altijd met een proces-verbaal. Uit het proces-verbaal moet blijken dat de verdachte exact datgene heeft gedaan of heeft willen doen dat de wet als een strafbaar feit heeft omschreven. Het proces-verbaal geldt immers als het voornaamste bewijsmiddel tegen de verdachte.
De belangrijkste inhoudelijke onderdelen van een proces-verbaal vormen:
-
de constateringen van de verbalisant
-
de verklaringen van de verdachte
-
de eventuele getuigen
-
de schriftelijke bewijsmiddelen
11.4.3 Bestuurlijke strafbeschikking milieu
De Douane is bevoegd gebruik te maken van de strafbeschikkingsbevoegdheid zoals die is bepaald in het Besluit OM-afdoening. De bevoegdheid van de Douane is geregeld in artikel 2.1 van Richtlijn bestuurlijke strafbeschikkingsbevoegdheid milieu- en keurfeiten (art. 257ba, tweede lid, WvSv). De strafbeschikking is te beschouwen als de opvolger van de transactie. Een belangrijk verschil tussen beide strafrechtelijke modaliteiten is dat de transactie een overeenkomst is ter voorkoming van vervolging terwijl de strafbeschikking een daad van vervolging is. Met de ILT is afgesproken dat alléén de vraagbaken afvalstoffen deze strafbeschikking uitvaardigen.
In voorkomende gevallen maakt de vraagbaak afvalstoffen een voorstel voor een bestuurlijke strafbeschikking milieu op voor onregelmatigheden die zijn genoemd in het Besluit OM-afdoening.
Overtredingen tijdens transport
Een aantal overtredingen doet zich voor tijdens de overbrenging van afvalstoffen. Het transport wordt gedurende de controle opgehouden en het KCC (Klant contact center) wordt op de hoogte gebracht. Waar dit nodig en/of gewenst is, zal een transport dat niet voldoet aan de EVOA-eisen op verzoek van de ILT worden opgehouden voor onderzoek door de ILT, waarna zonodig door de ILT maatregelen worden genomen.
Privé