5.00.00 Overige algemene bepalingen

2 De algemene controlebevoegdheid

2.1 Algemeen

De douaneautoriteiten kunnen alle controlemaatregelen nemen die zij voor de correcte toepassing van de douanewetgeving nodig vinden.
(artikel 46 DWU)

De wetgever van de Unie verleent hier een zeer ruime bevoegdheid om alle maatregelen te nemen die voor de correcte toepassing van de douanewetgeving noodzakelijk worden geacht. Er wordt daarbij geen rechtstreeks verband gelegd met een concrete aangifte ten invoer of uitvoer.

Artikel 46 DWU geeft zelf geen rechtstreekse bevoegdheden aan de douane-ambtenaren. Het artikel bevat de clausule waarin staat "dat de douaneautoriteiten alle controlemaatregelen nemen die zij voor de correcte uitvoering van de douanewetgeving nodig achten".

De controlebevoegdheden van de douane op basis van dit artikel zijn onder andere nader uitgewerkt in hoofdstuk 1, afdeling 1.2, paragraaf 1.2.4 "overige bepalingen inzake douanetoezicht en douanecontrole" van de Algemene douanewet.

In dit hoofdstuk vindt u de volgende onderwerpen:

• wat is aan onderzoek onderworpen;

• beperking van de bevoegdheid;

• de verplichtingen van de gebruiker.

Naar boven

2.1.1 Wat is aan onderzoek onderworpen

Volgens artikel 1:26 van de Algemene douanewet is de inspecteur bevoegd aan controle te onderwerpen:

1. gebouwen, niet zijnde woningen, en terreinen:

   • ten aanzien waarvan ingevolge het bepaalde bij of krachtens de in artikel 1:1, eerste lid, bedoelde regelingen een beschikking is genomen; (bijvoorbeeld de douane-entrepots, en ruimten voor tijdelijke opslag)

   • die erkend zijn als grensinspectiepost als bedoeld in artikel 2, tweede lid, onderdeel g, van richtlijn 97/78/EG van de Raad van 18 december 1997 tot vaststelling van de beginselen voor de organisatie van de veterinaire controles voor producten die uit derde landen in de Unie worden binnengebracht (Pb. EG, L 24, 1998); (betreft grensinspectieposten voor veterinaire controles)

   • die een goedgekeurde plaats van inspectie zijn als bedoeld in artikel 1, tweede lid, onderdeel b, van richtlijn 2004/103/EG van de Commissie van 7 oktober 2004 betreffende de controles van de identiteit en de fytosanitaire controles van in deel B van bijlage V bij Richtlijn 2000/29/EG van de Raad opgenomen planten, plantaardige producten en andere materialen, die kunnen worden uitgevoerd op een andere plaats dan de plaats van binnenkomst in de Unie of op een dichtbijgelegen plaats en tot vaststelling van de eisen met betrekking tot deze controles (Pb. EU, L 313); (betreft de inspectielocaties voor fytosanitaire controles).

2. gebouwen, niet zijnde woningen, en terreinen alwaar zich goederen bevinden:

   • ten aanzien waarvan ingevolge het bepaalde bij of krachtens de in artikel 1:1, eerste lid, bedoelde regelingen een beschikking is genomen; (bijvoorbeeld goederen waarvoor een vergunning actieve veredeling is afgegeven).

   • waarvoor een invoer- of uitvoervergunning is afgegeven, dan wel waarvoor een dergelijke vergunning is aangevraagd;

3. spoorwegemplacementen, plaatsen voor distributie en overslag voor goederen die over de weg worden vervoerd, havens, haventerreinen, luchthavens en luchtvaartterreinen;

4. vervoermiddelen en de op of in die vervoermiddelen aanwezige woningen.

Onder controle in de zin van het eerste lid wordt mede verstaan doorzoeking.

Ook de in a tot en met d bedoelde plaatsen aanwezige goederen kunnen worden onderzocht.
In tegenstelling tot de oude Douanewet is dit in de Algemene douanewet niet in hetzelfde artikel geregeld, maar heeft de douane daartoe de bevoegdheid op grond van artikel 1: 24 van de Algemene douanewet.
De bevoegdheid voor de controle van de op de plaatsen en goederen betrekking hebbende bescheiden is geregeld in artikel 15 DWU.

Om een vervoermiddel te kunnen controleren kan het noodzakelijk zijn om dat vervoermiddel te laten stoppen of vaart te minderen.
De inspecteur is op grond van artikel 1:27 Algemene douanewet bevoegd van de bestuurder dan wel de gezagvoerder van een vervoermiddel te vorderen, vaart te minderen, bij te draaien, te landen, of stil te houden, het vervoermiddel naar een aangewezen plaats over te brengen, eventueel aan te leggen en de motor buitenwerking te stellen.

De vordering van artikel 1:27 lid 2 moet worden gedaan op de wijze zoals die is omschreven in de regeling van de minister van Veiligheid en justitie.

Naar boven

2.1.2 Beperking van de bevoegdheid

De bevoegdheden van de inspecteur (douane) zijn zeer uitgebreid.
Daarom is de bevoegdheid aan een aantal beperkingen onderworpen.
In artikel 1:20 is de bepaling opgenomen dat de bevoegdheden van paragraaf 1.2.4 van de Algemene douanewet van toepassing zijn bij douanetoezicht of douanecontrole ingevolge het bepaalde bij of krachtens deze wet.

Daarnaast zijn een aantal beginselen van het unierecht van toepassing zoals het evenredigheidsbeginsel.
In artikel 1:21 Algemene douanewet staat uitdrukkelijk dat de inspecteur zijn bevoegdheden slechts gebruikt als dat redelijkerwijs voor de vervulling van zijn taak nodig is.
Dit impliceert dat men in ieder afzonderlijk geval moet afwegen welke bevoegdheden men aanwendt.

Uiteraard zijn daarnaast de beginselen van behoorlijk bestuur van toepassing. Een van de beginselen die hier zeker in acht moeten worden genomen is het beginsel van de afwezigheid van willekeur (zie paragraaf 1.1.5).

Om aan dit beginsel te voldoen, moet u nagaan in welke context de bevoegdheid is gegeven.
Bijvoorbeeld, een aanwijzing voor die context is gegeven in de memorie van toelichting bij artikel 1:26 van de Algemene douanewet. Daar wordt als toelichting vermeld dat voor locaties die zijn aangewezen in artikel 1:26 letter c, waar een intensief verkeer van niet-Unie en Unie-goederen plaatsvindt, het van belang is dat deze plaatsen gecontroleerd kunnen worden in verband met statusverwisseling van de daar aanwezige goederen.

In principe kunnen deze plaatsen dus op het gehele Nederlandse grondgebied voorkomen.
Een willekeurige controle moet uiteraard vermeden worden, er moet een redelijke relatie kunnen worden gelegd met de door de douanewetgeving beschermde belangen.

De door douanewetgeving beschermde belangen zijn onder andere:

• de financiële belangen (de douanerechten);

• de economische belangen (invoerbeperkingen);

• belangen van de openbare veiligheid, gezondheid, economie en milieu (VGEM).

Bovenstaande is geen limitatieve opsomming. Daarbij mag niet uit het oog worden verloren dat de douanecontrole bedoeld is om bescherming te bieden aan het gehele grondgebied van de Europese Unie.

Naar boven

2.1.3 De verplichtingen van de gebruiker

De inspecteur is op grond van artikel 1:23 Algemene douanewet bevoegd elke plaats (uiteraard met inachtneming van artikel 1:21) te betreden. De belanghebbende van de plaats welke dat aan onderzoek onderworpen is moet, op elk tijdstip toegang verlenen. Hij moet ook medewerking verlenen als die voor het onderzoek nodig mocht zijn (artikel 15 DWU). De inspecteur kan daarbij personen aanwijzen die hem mogen vergezellen.
Daarnaast kan de inspecteur apparatuur en of dieren meenemen die noodzakelijk mochten zijn voor het onderzoek, denk hierbij aan scanapparatuur en de speurhonden.
(artikel 1:23 Algemene douanewet).

De inspecteur is op grond van artikel 1:24 Algemene douanewet, artikel 48 en 188 DWU en artikel 238 Uvo.DWU bevoegd de aanwezige goederen te onderzoeken.

Naar boven

2.2 Procedures en ambtelijke werkzaamheden

Hiervoor heeft u in paragraaf 2.1.1 kunnen lezen dat goederen die op bepaalde locaties aanwezig zijn gecontroleerd kunnen worden. Ook heeft u kunnen lezen dat de vervoermiddelen en de goederen in en op die vervoermiddelen gecontroleerd kunnen worden.
(artikel 1:23, eventueel 1:26 en 1:24 Algemene douanewet)

Eén van de manieren waarop vervoermiddelen, vooral containers, gecontroleerd kunnen worden is door een zogenaamde scan. Voordat het vervoermiddel in zijn totaliteit gescand wordt, is er eerst een scanopdracht nodig. Nadat de scan is beëindigd , wordt een resultaatmelding aangemaakt.

Als u na afronding van de scan overgaat tot het verder onderzoeken van de goederen in de container door een fysieke controle gaan andere wettelijke bepalingen een rol spelen. Vanaf dat moment bent u bezig met het controleren van de goederen op grond van artikel 188 DWU en artikel 1:24 van de Algemene douanewet.
Indien het vervoermiddel zelf onderwerp is van het onderzoek is de inspecteur ook bevoegd op grond van en artikel 1:24 Algemene douanewet.
Indien de controle verricht wordt om te controleren of zich in het vervoermiddel geen verborgen goederen bevinden die niet zijn opgegeven of aangegeven kan de inspecteur op grond van artikel 1:26 Algemene douanewet het vervoermiddel controleren.
In dat geval moet u de regels hanteren zoals die omschreven zijn in dit Handboek, onderdeel 12.00.00, hoofdstuk 6 en onderdeel 12.10.00. Zo moet u bijvoorbeeld de aangever of diens vertegenwoordiger inlichten. Verder moet u een uitgebreider fycodossier aanleggen en moet u de resultaten van de controle aan de aangever mededelen. Voor meer informatie kunt u terecht in de hiervoor genoemde onderdelen van dit Handboek.

Naar boven

2.3 Nadere bepalingen

In dit hoofdstuk zijn geen nadere bepalingen opgenomen.

Naar boven

2.4 Uitzonderingen

Zie de uitzonderingen bij hoofdstuk 1.