110.00.14 Kaderovereenkomst inzake de samenwerking tussen het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) en het ministerie van Financiën bij het toezicht op de uit- en invoer van cultuurgoederen

1. 1. Regelgeving

1. a. Relevante wetgeving

De volgende wetgeving is van belang bij het toezicht op de uitvoer van cultuurgoederen:

Europese wetgeving:

• Verordening nr. 116/2009, betreffende de uitvoer van cultuurgoederen (hierna: Verordening);

• Verordening nr. 1081/2012, houdende toepassingsbepalingen van de Verordening nr. 116/2009 (hierna: Toepassingsverordening);

• Verordening nr. 2913/92 – het Communautair douanewetboek (hierna: CDW);

• Verordening nr. 450/2008 – het gemoderniseerd douanewetboek;

• Verordening nr. 2454/93 – de toepassingsverordening CDW.

Nationale wetgeving:

• Wet tot behoud van cultuurbezit (1984) (hierna: Wbc);

• Algemene Douanewet (hierna: Adw);

• Algemeen Douanebesluit (hierna: Adb);

• Algemene Douaneregeling (hierna: Adr).

1. b. Doel van de wetgeving

De Wbc geeft het wettelijk kader om te voorkomen dat voorwerpen van bijzondere cultuurhistorische of wetenschappelijke betekenis onrechtmatig onttrokken worden aan het culturele erfgoed van Nederland dan wel aan het cultuurbezit van de overige lidstaten van de Europese Unie (hierna: EU).

1. 2. Organisaties, taken en bevoegdheden

1. Betrokken organisaties

• Belastingdienst/Douane (hierna: Douane);

• Belastingdienst/Douane Groningen/Centrale dienst in- en uitvoer (hierna: CDIU);

• Directie Cultureel Erfgoed van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (hierna: DCE);

• Erfgoedinspectie (ministerie van OCW).

1. b. Taak betrokken organisaties

Taak Douane

De taak van de Douane is het controleren of cultuurgoederen die buiten het grondgebied van de EU worden gebracht, uitvoervergunningplichtig zijn en zo ja, of deze goederen vergezeld gaan van de voorgeschreven uitvoervergunningen.

Deze taak verricht de Douane in de douaneregelingen uitvoer, uitgaan en passieve veredeling.

Daarnaast verricht de Douane specifieke risicogerichte controles naar aanleiding van een door de Erfgoedinspectie gedaan verzoek.

Taak CDIU

De CDIU is verantwoordelijk voor:

• De afgifte van de uitvoervergunningen voor cultuurgoederen;

• De rapportages aan de Erfgoedinspectie, onder meer ten behoeve van de Europese Commissie.

Taak DCE

DCE is verantwoordelijk voor:

• De beleidsontwikkeling op het terrein van cultureel erfgoed;

• De vaststelling van het handhavings- en nalevingsniveau in overleg met de Erfgoedinspectie.

Taak Erfgoedinspectie

De Erfgoedinspectie heeft onder andere als taken het toezien op:

• De borging van cultureel erfgoed van nationaal en internationaal belang;

• De naleving van wet- en regelgeving betreffende cultuurgoederen.

1. c. Bevoegdheden

Bevoegdheden Douane

De Douane ontleent haar controlebevoegdheden aan de Adw en kan informatie overdragen op grond van deze wet.

Bij het constateren van een strafbaar feit maakt de Douane gebruik van haar opsporingsbevoegdheden op grond van het Besluit buitengewoon opsporingsambtenaar Belastingdienst/Douane.

De Douane gebruikt haar opsporingsbevoegdheid uitsluitend voor de uitvoering van haar handhavingstaken.

Bevoegdheden Erfgoedinspectie

De inspecteurs van de Erfgoedinspectie ontlenen hun bevoegdheden aan de Wbc.

1. 3. Uitvoering

1. a. Wijze van handhaving

De Douane maakt bij haar handhavingstaken gebruik van uiteenlopende vormen van toezicht. Voor de taken genoemd in deze bijlage kunnen relevant zijn:

• Horizontaal toezicht, gebaseerd op afspraken met het bedrijfsleven, waaronder de CDW-regeling Authorised Economic Operator;

• Controle van de administraties van bedrijven;

• Controle van aangiften;

• Fysieke controle van goederen;

• Toezichtsacties.

Uitgangspunt voor het douanetoezicht is risicobeheersing.Het toezicht door de Douane bestaat primair uit het selecteren- en controleren van uitvoeraangiften. De selectie geschiedt mede op basis van risico-indicaties van de Erfgoedinspectie.

De Douane controleert of de juiste bescheidcode is aangegeven en of de zending mogelijk onder het uitvoerverbod valt. Zo nodig voert de Douane ook fysieke controles uit.

Voor communautaire goederen worden de handhavingstaken uitgevoerd vanaf het moment dat deze goederen onder de douaneregeling uitvoer worden geplaatst.

Monsterneming van cultuurgoederen door de Douane is niet toegestaan. De Erfgoedinspectie coördineert de determinatie van de goederen.

Jaarlijks wordt in samenwerking met de Erfgoedinspectie een Uitvoeringsplan Cultuur opgesteld. Dit uitvoeringsplan is mede gebaseerd op gegevens van de Erfgoedinspectie. In het uitvoeringsplan wordt het douanetoezicht uitgewerkt voor de relevante douaneprocessen. Op basis van het uitvoeringsplan komen controle-orders tot stand.

Handhavingscommunicatie en voorlichting met betrekking tot de onderhavige taak is primair de verantwoordelijkheid van de Erfgoedinspectie.

1. b. Afhandeling overtredingen

Opmaken proces-verbaal van bevinding en overdracht

Als een overtreding van de Wbc wordt vastgesteld, schakelt de Douane via de contactpersoon cultuurgoederen de Erfgoedinspectie in.

De Erfgoedinspectie geeft de Douane aanwijzingen voor het verdere optreden en de afhandeling.

Als de Douane overtreding van de Wbc constateert, kunnen de goederen niet de aangegeven bestemming volgen.

In overleg met de Erfgoedinspectie en de Boete-Fraude Coördinator/ Contactambtenaar OM (hierna: BFC) draagt de Douane de geconstateerde overtredingen over aan het Openbaar Ministerie door het opmaken van een proces-verbaal.

Inbeslagname van goederen

Indien er een redelijk vermoeden bestaat van overtreding vindt inbeslagname van de goederen plaats op aanwijzing van de Erfgoedinspectie in samenspraak met de BFC.

De Erfgoedinspectie geeft nadere aanwijzingen op welke wijze de goederen worden vervoerd dan wel opgeslagen overeenkomstig de OCW-procedures bij in bewaringneming/inbeslagname van cultuurgoederen.

c. Uitvoering taken CDIU

Een aanvraag voor een uitvoervergunning wordt bij de CDIU ingediend.

De CDIU legt alle op de aanvraag vermelde gegevens vast in het daartoe bestemde geautomatiseerde systeem.

Na vastlegging beoordeelt de CDIU de aanvraag. De CDIU stelt vast of aan de formele eisen is voldaan en of de goederen vergunningplichtig zijn.

De CDIU doet de aanvragen voor specifieke open uitvoervergunningen voor muziekinstrumenten en verlengingen daarvan zelfstandig af. Als de CDIU redenen heeft om aan te nemen dat een vergunning niet zal worden verleend, treedt de CDIU in overleg met de Erfgoedinspectie.

Ook in andere gevallen kan de CDIU besluiten een aanvraag aan de Erfgoedinspectie voor te leggen.

Overige aanvragen voor uitvoervergunningen voorziet de CDIU van een pré-advies en legt deze uiterlijk binnen vijf werkdagen ter beoordeling voor aan de Erfgoedinspectie.

De Erfgoedinspectie beoordeelt de aanvraag en deelt de beslissing indien mogelijk binnen vijf werkdagen aan de CDIU mee.

De beslissing van de Erfgoedinspectie op een aanvraag kan worden onderscheiden in drie mogelijkheden:

• De vergunning wordt verleend: de CDIU geeft, namens de Erfgoedinspectie, een standaard-, een specifieke open of een algemene open vergunning af;

• Voor de goederen is geen vergunning vereist: de CDIU zendt de aanvraag aan belanghebbende terug en deelt schriftelijk mede dat de goederen niet vergunningplichtig zijn;

• De vergunning wordt niet verleend: de Erfgoedinspectie deelt belanghebbende bij beschikking mede dat geen uitvoervergunning wordt afgegeven.

De CDIU houdt toezicht op de terug te zenden afgegeven uitvoervergunningen waarvan de geldigheidsduur is verlopen.

Na het verlopen van de geldigheidsduur van de vergunning en als deze nog niet is terugontvangen, verzoekt de CDIU de belanghebbende schriftelijk de uitvoervergunning alsnog terug te zenden (het rappel-systeem).

De CDIU legt jaarlijks in januari rekening en verantwoording af aan de Erfgoedinspectie van de door haar verrichte werkzaamheden. Dit betreft o.a.:

• Een overzicht van de afgegeven uitvoervergunningen met uitsplitsing naar de soort (tijdelijk of definitief);

• Het categorienummer en aantal objecten waaronder de cultuurgoederen worden ingedeeld;

• Land van bestemming;

• de waarde van de goederen;

• Een overzicht van de verlopen en teruggestuurde vergunningen.

.

d. Douanevoorschrift

In het handboek VGEM, onderdeel Cultuurgoederen, is beschreven hoe de Douane en de CDIU uitvoering geven aan hun taak. De Erfgoedinspectie geeft haar instemming aan de tekst van dit voorschrift.

1. 4. Planning, evaluatie

1. a. Planning en prioritering

Jaarlijks stelt de Douane in de maand september, in overleg met de Erfgoedinspectie, de omvang van het toezicht en de toezichtvormen vast voor het volgende jaar.

1. b. Evaluatie

De Douane en de Erfgoedinspectie evalueren jaarlijks:

• De handhaving. Dit gebeurt op basis van een evaluatierapport, opgesteld door de Douane;

• De samenwerking. Dit heeft tot doel na te gaan of de afspraken in deze bijlage nog actueel en toereikend zijn en of er knelpunten en wensen ten aanzien van de samenwerking zijn.

1. 5. Informatieuitwisseling

1. a. Informatie-uitwisseling

De Douane

• De algemeen directeur Douane, in zijn hoedanigheid van inspecteur als bedoeld in artikel 1:3, lid 1 onderdeel c Adw en de door hem gemandateerde ambtenaren verstrekken aan de Erfgoedinspectie met gebruikmaking van de in artikel 1:33, lid 3 Adw gegeven bevoegdheid op verzoek gegevens uit databestanden en dossiers voorzover deze noodzakelijk zijn voor de uitvoering van het bepaalde bij of krachtens de in artikel 1:1 Adw bedoelde regelingen dan wel voor de uitvoering van het bepaalde bij of krachtens die wet;

• Informeert de Erfgoedinspectie over wijzigingen van relevante wetgeving, handhavingsbeleid, nieuwe trends of nieuw ontstane risico's;

• Stelt aan de Erfgoedinspectie ten behoeve van risicovinding, risicoanalyse en evaluatie, relevante gegevens beschikbaar waaronder ook gegevens over de mate van compliance van bedrijven.

De Erfgoedinspectie

• Informeert de Douane over de beleidsmatige prioriteiten;

• Stelt aan de Douane ten behoeve van risicovinding, risicoanalyse en evaluatie, relevante gegevens beschikbaar waaronder ook gegevens over de mate van compliance van bedrijven;

• Informeert de Douane over relevante wijzigingen van wetgeving, handhavingbeleid, nieuwe trends of nieuw ontstane risico's;

• informeert de Douane over de wijze van afhandeling van overgedragen zaken en het uiteindelijke resultaat daarvan.

1. b. Horizontaal toezicht en AEO

De Douane informeert de Erfgoedinspectie over bedrijven die een certificaat hebben aangevraagd in het kader van de regeling Authorised Economic Operator (AEO), als bedoeld in artikel 14bis van Verordening 2454/93, of die met de Douane afspraken willen maken in het kader van horizontaal toezicht Douane.

Wanneer de Erfgoedinspectie over gegevens beschikt die een beletsel kunnen vormen voor de afgifte van het AEO-certificaat, respectievelijk het aangaan van afspraken voor horizontaal toezicht, deelt zij dit mede aan de Douane.

1. 6. Scholing en helpdesk

1. a. Opleiding en scholing

De Douane is verantwoordelijk voor de inzet van gekwalificeerd personeel voor de uitvoering van de taken die genoemd zijn in, of voortvloeien uit, deze bijlage.

De Erfgoedinspectie levert op verzoek steun bij de opleiding van douanemedewerkers op het gebied van cultuurgoederen.

1. b. Helpdesk-functie

Douane

Binnen de Douane vervullen de contactpersonen cultuurgoederen de primaire helpdeskfunctie voor hun collega’s.

Vragen vanuit de Douane worden via de contactpersoon cultuurgoederen aan de Erfgoedinspectie gesteld.

Erfgoedinspectie

De Erfgoedinspectie vervult de helpdeskfunctie met betrekking tot het toezicht op cultuurgoederen en de cultuurhistorische waardebepaling.

1. 7. Overleg en beheer

1. a. Overleg

Tenminste één keer per jaar of op verzoek vindt overleg plaats tussen de Erfgoedinspectie en de Douane over de handhaving en het toezicht op cultuurgoederen en het functioneren van de samenwerking volgens deze bijlage.

1. b. beheer van deze bijlage

Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap:

De Erfgoedinspectie.

Douane:

Douane Landelijk kantoor, afdeling Vaktechniek.

Den Haag, 31 mei 2013

Rotterdam, 25 april 2013

Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap,

Namens de Directeur-generaal Belastingdienst,

De directeur Erfgoedinspectie,

Namens de Algemeen directeur Douane,

de directeur Vaktechniek en Internationaal

Douane

Mw. Drs. S.E.B. Siregar

H.A.M. Maas RA