10.60.00 Tabak, ruwe en (gedeeltelijk) bereide tabak

4 Tabaksproducten (tot verbruik bereide tabak)

4.1 Algemeen

Als tabaksproduct wordt aangemerkt: tot verbruik bereide tabak in de vorm van sigaren, sigaretten of rooktabak (WA, artikel 29, Richtlijn 2011/64/EU, artikel 2, eerste lid).

Tabak wordt verkregen van planten van het geslacht Nicotiana. De soorten tabaksproducten zijn omschreven in artikel 30-32 van de WA.

Ook producten die op een kleine behandeling na voor verbruik gereed zijn, vallen onder het begrip tabaksproducten. Denk hierbij aan behandelingen als het drogen, ontpunten en poederen van sigaren.

Naar boven

4.2 Sigaren

Onder sigaren worden de volgende producten verstaan indien zij geschikt zijn om, en, gelet op hun kenmerken en de normale verwachtingen van de consument, uitsluitend bestemd zijn om als zodanig te worden gerookt aangemerkt (WA, artikel 30, Richtlijn 2011/64/EU, artikel 4):

1. voor roken geschikte tabaksrolletjes met een dekblad van natuurlijke tabak;

2. voor roken geschikte tabaksrolletjes bestaand uit:

   • een gebroken melange, met een dekblad met normale sigaarkleur van gereconstitueerde tabak dat het product volledig omhult (in voorkomend geval met inbegrip van het filter, maar met uitzondering van het mondstuk), en

   • waarvan het gewicht per stuk zonder filter of mondstuk, ten minste 2,3 gram en niet meer dan 10 gram bedraagt en de omtrek over tenminste een derde van de lengte 34 mm of meer bedraagt;

3. producten die gedeeltelijk uit andere stoffen dan tabak bestaan, maar verder wel voldoen aan de punten a of b.

Tabaksrolletjes die niet geschikt zijn om als sigaar te worden gerookt, worden aangemerkt als sigaret of als rooktabak.

Naar boven

4.3 Sigaretten

Een sigaret is een tabaksrolletje dat geschikt is om als zodanig te worden gerookt, eventueel na een eenvoudige niet-industriële bewerking die bestaat uit het aanbrengen (om één of meer tabaksrolletjes) van één of meer aangepaste rolletjes papier, al dan niet met filter (WA, artikel 31, eerste lid, Richtlijn 2011/64/EU, artikel 3). Een sigaret is alleen een sigaret als die niet als sigaar kan worden aangemerkt.

Ook producten die geheel of gedeeltelijk bestaan uit andere stoffen dan tabak, kunnen als sigaretten worden aangemerkt (WA, artikel 31, tweede lid). Die producten moeten dan verder wel voldoen aan de bovenstaande omschrijving van het eerste lid.

Tabaksrolletjes die niet voldoen aan deze bepalingen van artikel 31, eerste en tweede lid van de WA, worden aangemerkt als rooktabak.

Berekening accijns voor een tabaksrolletje met bepaalde lengte

Voor de berekening van de accijns wordt een sigaret die zonder filter of mondstuk langer is dan 8 cm, voor elke volgende 3 cm aangemerkt als een extra sigaret (WA, artikel 35, vierde lid). Voorbeeld: een tabaksrolletje dat 12 cm lang is wordt aangemerkt als 3 sigaretten.

Naar boven

4.4 Rooktabak

Onder rooktabak wordt tabak verstaan die geschikt is om te worden gerookt, maar die niet als sigaren of als sigaretten is aan te merken (WA, artikel 32, eerste lid). Voorbeelden hiervan zijn shag en pijptabak. Ook waterpijptabak wordt als rooktabak aangemerkt. Opvallend is dat artikel 32 WA een erg summiere beschrijving geeft van rooktabak. De uitgebreidere beschrijving waar in de jurisprudentie vaak op terug wordt gegrepen is opgenomen in artikel 5 van Richtlijn 2011/64/EU.

Ook producten die geheel of gedeeltelijk uit andere stoffen dan tabak bestaan, kunnen als rooktabak worden aangemerkt. Die producten moeten dan verder wel voldoen aan bovenstaande omschrijving van artikel 32, eerste lid van de WA. Bestaat rooktabak geheel of gedeeltelijk uit andere stoffen dan tabak? Dan moet de accijns worden berekend over het totale gewicht van het product. De accijns wordt dus berekend over zowel de tabak als de andere stoffen.

Als rooktabak wordt mede aangemerkt:

• Gesneden, al dan niet gestripte ruwe tabak met een zo fijne snede dat deze zonder nadere industriële bewerking geschikt is om te worden gerookt

• Het zogenaamde tabakskort- (een afvalproduct van de kerftabaksindustrie), mits dit geschikt is om te worden gerookt. Tabakskort dat is bestemd voor de vervaardiging van gereconstitueerde tabak, wordt niet beschouwd als rooktabak maar als ruwe tabak.

Om aangemerkt te kunnen worden als rooktabak is het niet strikt noodzakelijk dat alle bewerkingshandelingen zijn uitgevoerd voordat de tabak aan de consument wordt verkocht. Dat blijkt uit de prejudiciële uitspraak van 6 april 2017 van het Hof van Justitie.(C-638/15). In deze uitspraak geeft het hof antwoord op de vraag of gedroogde, platte, onregelmatige, gedeeltelijk gestripte tabaksbladeren en/of delen daarvan, die een primaire droging hebben ondergaan en gecontroleerd zijn bevochtigd, die glycerinesporen bevatten en die na gewone voorbereiding (malen of met de hand versnijden) geschikt zijn om te worden gerookt, kunnen worden beschouwd als tabaksfabricaten in de zin van artikel 2, eerste lid, onder c), ii), of van artikel 5, eerste lid, onder a), van Richtlijn 2011/64/EU.
Volgens het hof voldoet deze tabak aan het begrip (andere soorten) rooktabak , omdat deze na een gewone voorbereiding (zonder verdere industriële verwerking) geschikt is om te worden gerookt. Deze gewone voorbereiding kan bestaan uit het malen of met de hand versnijden van de tabak door de consument.

In geval van twijfel of het gaat om ruwe tabak of rooktabak verdient het aanbeveling om het douanelaboratorium te laten beoordelen of de tabak voldoet aan de door het hof in dit arrest geformuleerde eigenschappen.

Naar boven

4.5 Bijzondere tabaksproducten

Naast de gangbare sigaren, sigaretten en rooktabak zijn er bijzondere tabaksproducten, zoals sigaretten die geheel of gedeeltelijk uit andere stoffen dan tabak bestaan. De WA merkt deze ook aan als het tabaksproduct "sigaretten". Dit geldt eveneens voor de kruidensigaretten die onder allerlei benamingen te koop zijn en uiterlijk lijken op (soms grote) sigaretten. Zolang er geen drugs of andere in de Opiumwet verboden stoffen in zijn opgenomen, worden al deze producten voor de accijns behandeld als sigaretten en dus in zijn geheel belast met accijns. Dit standpunt is bevestigd in een brief van het Ministerie van Financiën van 1 september 2021 (Beleidslijn THC producten) waarin het volgende staat geschreven: “Zo kan ook voor het geval dat door de Douane is aangedragen, de accijnsheffing geen betrekking hebben op de uitslag tot verbruik van verdovende middelen die voor ongeoorloofd gebruik zijn bestemd en terstond na hun ontdekking uit het verkeer dienen te worden genomen.”

Naar boven

4.5.1 Voorbeelden van bijzondere tabaksproducten:

(Filter)cigarillo’s

Sinds een aantal jaren zijn er kleine sigaartjes op de markt die qua grootte en verpakkingswijze sterk aan sigaretten doen denken. Het verschil met sigaretten is met name dat het binnenwerk bestaat uit een mengsel van gesneden en gebroken tabak en dat het dekblad bestaat uit heel dun tabaksblad dat diagonaal om het binnenwerk wordt gewikkeld. Deze producten kunnen worden aangemerkt als sigaren:

• Als het product voldoet aan de omschrijving van artikel 30, eerste lid, onderdeel a of b van de WA

• Als uit de presentatie duidelijk naar voren komt dat het gaat om cigarillo’s. Een vermelding als (filter)cigarillo’s en/of ‘natural wrapper’ is daarvoor toereikend.

Zie ook de uitspraak van het Hof Amsterdam inzake de cigarillo die als sigaar wordt aangemerkt. (Hof Amsterdam 13/00628 van 13 maart 2014.)

Kruidensigaretten, kretek en beedies

Er bestaan sigaretten van tabak waaraan kruiden zijn toegevoegd voor een bijzondere aroma. Zo is aan een (Indonesische) kretek-sigaret kruidnagel toegevoegd en bestaat er een Indiase sigaret in verschillende gearomatiseerde varianten. Beedies of Bidis (uit India) bestaan uit een mengsel van kruiden en tabak gewikkeld in een blad tot een taps toelopende vorm, bij elkaar gehouden door een touwtje. Al deze producten moeten worden belast als sigaretten in de zin van artikel 29 en 31 van de WA.

Waterpijptabak

Bij een waterpijp wordt waterpijptabak verhit door gloeiende houtskool. Door het zuigen aan de pijp wordt de lucht door de houtskool verhit, waarna de hete lucht de tabak passeert. De zo ontstane tabaksdamp bereikt door het water heen de roker. Er vindt dus een bepaalde mate van verhitting van de tabak plaats die de gebruikelijke tabaksingrediënten losweekt, waarna ze geïnhaleerd kunnen worden. De wijze en mate van verbranding van waterpijptabak verschilt niet wezenlijk van de andere tabaksprodukten. Het roken van waterpijptabak en het roken van andere soorten tabaksproducten valt daarom onder dezelfde noemer van roken zoals genoemd in artikel 32 WA. Waterpijptabak wordt in de handel aangetroffen in de vorm van een bruin-oranje gekleurde plakkerige substantie, bestaand uit op of in elkaar geperste plantendelen van tabak, verpakt in een geseald plastic zakje in een kartonnen doosje. Dit product is verkrijgbaar in verschillende smaken en moet worden belast als rooktabak in de zin van artikelen 29 en 32 van de WA.

Ook bestaan er varianten van waterpijptabak die geen tabak bevatten, maar gel, glycerol en aroma’s. Sommige varianten bevatten daarbij ook fruitdelen of cellulosevezels. De afwezigheid van tabak is geen belemmering om het product toch als rooktabak aan te kunnen merken, zie het tweede lid van artikel 32 WA. Wel moet het product dan voor roken geschikt zijn. Als uit het laboratoriumonderzoek blijkt dat er een verbrandingsproces plaatsvindt, is het product voor roken geschikt en wordt het aangemerkt als rooktabak.

Waterpijptabak die bestaat uit een pasta van hoofdzakelijk glucose, fructose en sucrose wordt op dezelfde manier beoordeeld als de gel-variant.

Kruidenmengsels die geen tabak bevatten

Er zijn kruiden of mengsels van kruiden te koop in een consumentenverpakking. Als uit de wijze van presentatie (aanduidingen op de verpakking) blijkt dat het product is bestemd om (ook) te worden gerookt, moeten deze producten worden belast als rooktabak in de zin van artikel 29 en 32 tweede lid van de WA.

Blunts of bluntwraps, palmwraps en herbal wraps

Blunts of bluntwraps zijn vloeitjes van natuurlijke of gehomogeniseerde tabak. Ze kunnen direct gesneden zijn uit natuurlijke tabaksbladeren, of zijn gemaakt van gehomogeniseerde tabak. Gehomogeniseerde of gereconstitueerde tabak is een papierachtig product op basis van tabaksstof en bindmiddelen. Ook komen wraps voor van andere samenstelling zoals palmblad of hennep. Al dit soort wraps hebben een dubbele functie. Als eerste om de rooktabak bij elkaar te houden, maar daarbij als tweede om extra smaak toe te voegen. Dat is het verschil met papieren vloei en de reden om in een aantal gevallen deze wraps aan te merken als rooktabak.

De criteria om een dergelijk product niet als rooktabak aan te merken zijn:

• wanneer het bij elkaar houden van de rooktabak de voornaamste functie van het product is, en

• wanneer het product niet geheel of gedeeltelijk uit tabak bestaat.

Blunts of bluntwraps worden soms met meerdere tegelijk in een consumentenverpakking, soms ook individueel verpakt. Aangezien deze producten geheel of gedeeltelijk uit tabak bestaan moeten ze worden belast als rooktabak in de zin van de artikelen 29 en 32 van de WA.

Ploom

De Ploom bestaat uit een kunststof pijpje waarin verschillende capsules kunnen worden geplaatst: met tabaks- of kruidenmelanges.
De inhoud van de capsule wordt niet verbrand maar verwarmd met behulp van een butaancapsule. De werking van het Ploom-pijpje is te vergelijken is met de verwarming van waterpijptabak. Dit houdt in dat de inhoud van een Ploom-tabakscapsule aan valt te merken als voor roken geschikte tabak. De capsules met kruidenmelange vallen op grond van artikel 32 tweede lid2 WA eveneens onder de heffing van accijns.

Snus

Snus is een nicotinehoudend product voor oraal gebruik dat tabak bevat. De varianten die geen tabak bevatten worden vaak ten onrechte ook als snus aangeduid. Het gaat om zakjes die tussen lip of wang en tandvlees worden gehouden. De varianten zonder tabak zijn in Nederland toegestaan, maar de varianten die wel tabak bevatten mogen in Nederland niet in de handel worden gebracht (zie Tabaks- en rookwarenwet). Aangezien er geen verbranding plaatsvindt is er geen sprake van andere rooktabak, waardoor heffing van accijns niet van toepassing is.