40.03.00 Milieugevaarlijke stoffen

6 Kwik-Verordening

6.1 Inleiding

Met ingang van 1 januari 2018 zijn er op basis van de Verordening (EU) 2017/852 (Kwik-Verordening) nieuwe beperkende bepalingen van toepassing op de invoer en de uitvoer van:

1. metallisch kwik;

2. bepaalde kwikhoudende verbindingen;

3. kwik bevattende afvalstoffen:

4. Bepaalde kwikhoudende producten.

5. Mengsel ( dit is een mengsel of een oplossing die bestaat uit twee of meer stoffen).

Met de Verordening (EU) 2017/852 is de Verordening (EG) nr. 1102/2008 (oude Kwik verordening) met ingang van 1 januari 2018 ingetrokken

Dit onderdeel van het voorschrift beschrijft het toezicht op de naleving van het in en uitvoerverbod van chemische stoffen op basis van artikel 3 en artikel 4 van de Kwik-Verordening

Bepaalde verschijningsvormen van kwik, worden op basis van artikel 4 lid 5 en artikel 11 van de Kwik-Verordening als een afvalstof beschouwd. Op de invoer en uitvoer van die verschijningsvormen van kwik is de van toepassing. Aanwijzingen hiervoor leest u in het voorschrift Overbrenging afvalstoffen van het Handboek VGEM nr 40.04.00.

Die verschijningsvormen die worden beschouwd als afval zijn:

Kwikafval (artikel 2 lid 5)

Kwik en kwikverbindingen (artikel 11) in pure vorm of in mengsels die vrij komen uit de volgende grote bronnen:

1. de chlooralkali-industrie;

2. de reiniging van aardgas;

3. de winning en metallurgische bereiding van non-ferrometalen;

4. onttrekking uit cinnabererts in de Unie

   ..
   
   Kwik en kwikverbindingen zijn zeer giftig, in het bijzonder organisch kwik (methylkwik). Effecten bij de mens zijn onder andere aantasting van het centrale zenuwstelsel. Methylkwik is ook zeer giftig voor waterorganismen. Het werkt zijn weg omhoog in de voedselketen via bioaccumulatie en kan zo ook schadelijk zijn voor de mens.
   

Wereldwijd wordt er naar gestreefd om het risico op blootstelling aan kwik te beperken door onder andere de toepassing van kwik en kwikverbindingen zoveel mogelijk te verbieden.

Naar boven

6.2 Taakverdeling

6.2.1 Taak Douane

Toezicht op invoer en uitvoer

De Douane houdt in eerste aanleg toezicht op de naleving van het invoer- en uitvoerverbod van goederen.

Voor invoer en uitvoer zijn voor de betreffende goederencodes TARIC maatregelen van kracht.

Bij het aantreffen van bedoelde zendingen controleert de Douane of de juiste bescheidcode is aangegeven en of de zending mogelijk onder het invoer- of uitvoerverbod valt. Zo nodig voert de Douane ook fysieke controles uit.

De Douane maakt bij het vermoeden van een strafbaar feit een proces-verbaal van bevinding en overdracht op ten behoeve van de ILT.

Naar boven

6.2.2 Taak KCC

De helpdeskfunctie met betrekking tot de regels en de toepassing van de Kwik-Verordening wordt vervuld door het KCC. Het KCC legt contact met de regionale ILT Inspecteurs om een zaak over te nemen.

De ILT heeft een verplichting om via het KCC altijd bereikbaar te zijn voor ad hoc-zaken.

Naar boven

6.2.3 Taak ILT

De minister van I & W is verantwoordelijk voor de bestuursrechtelijke handhaving van de Kwik-Verordening. Deze taak is gemandateerd aan de inspecteurs van de ILT. De ILT is ook verantwoordelijk voor de inbreng van deskundigheid door KCC en de ILT.

De ILT stelt vast wie in de distributieketen verantwoordelijk is. De Douane heeft geen taak bij het vaststellen van de verantwoordelijke en het herstel van de situatie.

Strafrechtelijk en bestuursrechtelijk optreden bij overtredingen vindt plaats door de ILT. De ILT informeert de behandelende douaneambtenaar over de wijze van afhandeling en de uiteindelijke resultaten ervan.

Naar boven

6.3 Wetgeving

6.3.1 Wetgeving van de Unie (Kwik-Verordening)

Het doel van de Kwik-Verordening is onder meer de invoer en de uitvoer van metallisch kwik, bepaalde kwikverbindingen en kwik bevattende afvalstoffen naar en uit de Unie te verbieden om zo het wereldwijde aanbod van kwik aanzienlijk te verlagen.

Door het uitvoerverbod zullen er aanzienlijke overschotten van kwik in de Unie ontstaan en er moet worden voorkomen dat deze weer op de markt komen. Daarom stelt de Kwik-Verordening ook eisen aan een veilige opslag van dit kwik binnen de Unie.

Naar boven

6.3.2 Nationale Wetgeving

Nationaal is in artikel 2.2 en artikel 2.6 van het Besluit kwik en kwikhoudende producten milieubeheer vastgesteld dat het verboden is om in strijd te handelen met:

• Artikel 3, eerste lid, tweede en vierde lid, en artikel 4 van de Kwik-Verordening. Dit betreft het niet naleven van het verbod van de uitvoer van de in bijlage I van de Kwik verordening opgenomen kwikverbindingen en kwikmengsels.

Naar boven

6.4 Beperkende bepalingen van de Kwik-Verordening

6.4.1 In- en Uitvoerverbod op metallisch kwik en bepaalde kwikpreparaten

Met ingang van 1 januari 2018 is de in- en uitvoer uit de Gemeenschap van de hierna limitatief genoemde stoffen verboden. Het betreft:

Dit in-en uitvoerverbod geldt voor metallisch kwik en ook voor en mengsels van metallisch kwik met andere substanties, met inbegrip van kwiklegeringen, met een kwikconcentratie van ten minste 95 gewichtsprocenten artikel 3 en artikel 4 , van de Kwik-Verordening). Voor mengsels van metallisch kwik met andere substanties, en voor kwiklegeringen geldt het uitvoerverbod alleen als de kwikconcentratie in het mengsel of legering meer is dan 95 gewichtsprocent. Bijvoorbeeld tandartsamalgaam, een legering met minder dan 3% kwik, valt dus niet onder het verbod.

Verder kent de Kwik-Verordening een uitvoerverbod van kwik houdende producten en apparaten. Voor de export van een hele reeks andere kwikverbindingen kan ook de PIC Verordening van toepassing zijn, en moet de PIC procedure worden gevolgd. Dit betekent dat het land van bestemming moet aangeven of ze die stoffen willen accepteren.

Naar boven

6.4.2 Uitvoer, invoer en productie van bepaalde kwikhoudende producten van de Kwik verordening.

De invoer en de uitvoer van de in bijlage II van de verordening vermelde kwikhoudende producten wordt fasegewijs, met ingang vastgestelde de data verboden.

Het verbod is niet van toepassing op de kwikhoudende producten die zijn genoemd in artikel 5 lid 1

Dit zijn:

1. producten die essentieel zijn voor civiele bescherming en militaire toepassingen;

2. producten voor onderzoek, voor het ijken van instrumenten of voor gebruik als referentiestandaard.

Wel kunnen er strengere voorschriften van andere toepasselijke Uniewetgeving gelden.

Naar boven

6.4.3 Uitvoer voor onderzoek en ontwikkeling van medische of analysedoeleinden

In artikel 3 lid 3 van de Kwik verordening is bepaald dat de stoffen, genoemd in bijlage 1 van de Kwik verordening uitgevoerd mogen worden voor onderzoek en ontwikkeling van medische of analysedoeleinden.

Naar boven

6.4.4 Invoerverbod metallisch kwik en bepaalde kwikpreparaten

De invoer (artikel 4 lid 1) van metallisch kwik en de opgenomen kwikmengsels van bijlage 1 van de Kwik verordening is verboden.

De invoer van andere kwikmengels en kwik verbindingen voor de terugwinning van kwik is verboden.

De invoer van kwikafval voor andere doelen dat verwijdering is verboden (artikel 4 lid 2).

De invoer van kwik voor gebruik voor gebruik in ambachtelijke en kleinschalige goudwinning is verboden (artikel 4 lid 3).

De invoer van kwikafval van artikel 11 van de Kwik Verordening is alleen toegestaan als het uitvoerende land geen beschikbare capaciteit heeft voor verwijdering of verwerking. In die gevallen is de afvalstoffenwetgeving (EVOA) van toepassing.

Naar boven

6.4.5 Metallisch kwik, mengsels van kwik en kwiklegeringen

De uitvoer van metallisch kwik is verboden (artikel 3 lid 1).

Mengsels van kwik met andere stoffen en kwiklegeringen met een kwik concentratie van meer dan 95 % is verboden.

Als de concentratie minder is dan 95 % kunnen de beperkende bepalingen van de PIC-verordening of van de EVOA van toepassing zijn.

Naar boven

6.4.6 Bepaalde kwik bevattende afvalstoffen

Met ingang van 1 januari 2018 worden de volgende soorten metallisch kwik als afval beschouwd. Dit afval moet op een voor de gezondheid en milieu veilige manier worden verwijderd (Artikel 11).

1. metallisch kwik dat niet langer in de chlooralkali-industrie wordt gebruikt,

2. metallisch kwik dat bij de reiniging van aardgas ontstaat,

3. metallisch kwik dat bij de winning en het smelten van non-ferrometalen ontstaat,

4. metallisch kwik dat wordt onttrokken uit cinnabererts in de Gemeenschap.

Bij de uitvoer van kwik en kwikverbindingen in pure vorm of in mengsels is de EVOA van toepassing.

Kwik bevattende afvalstoffen vallen onder code A1010 van Bijlage V, deel 1, onder A, van de EVOA. Dat wil zeggen dat het oranjelijst afvalstoffen zijn. En dat betekent dat de uitvoer van deze afvalstoffen naar niet-OESO landen verboden is en dat er in alle andere gevallen van uitvoer de kennisgevingsprocedure van de EVOA gevolgd moet zijn.

Naar boven

6.4.7 Overzicht van namen en goederencodes die onder het verbod kunnen vallen

Naar boven

6.4.8 Relatie met de PIC-verordening

De Kwik-Verordening kent een uitvoer verbod voor metallisch kwik, een beperkt aantal kwik bevattende preparaten en beperkende bepalingen voor kwik bevattende afvalstoffen. Voor andere kwik bevattende stoffen en preparaten kan de PIC-verordening van toepassing zijn.

Bijvoorbeeld: Voor een mengsel waarbij Kwik voorkomt in lagere concentratie dat 95 gewichtsprocenten is het uitvoerverbod van artikel 3 van de Kwik-Verordening niet van toepassing maar is er wel een verplichting om de PIC procedure van de PIC-verordening te volgen.

In Bijlage I van de PIC-verordening zijn meer voorbeelden van kwik bevattende preparaten opgenomen waarvoor een PIC procedure van toepassing is.

In deze Bijlage 1 zijn meer kwik bevattende chemische stoffen genoemd waarvoor bij uitvoer de PIC procedure verplicht is. Voorbeelden hiervan zijn:

• Alkydkwik verbindingen,

• alkyloxyalkyl,

• arylkwik verbinden.

Naar boven

6.4.9 Samenloop met vervoer van gevaarlijke stoffen

Kwik moet worden vervoerd in speciale voor transport goedgekeurde verpakkingen. Metallisch kwik is ingedeeld in gevarenklasse 8 (gevaarlijk) en preparaten van kwik veelal in gevarenklasse 6.1 (giftig).

Naar boven

6.5 Proces aangiftebehandeling en werkzaamheden

De controle van de Douane bij de invoer- en uitvoer van metallisch kwik, bepaalde kwikhoudende verbindingen en kwik bevattende afvalstoffen richt zich bij de douaneaangifte ten uitvoer op:

• het juiste gebruik van de TARIC-bescheidcode in

  gegevenselement 12 04 aanvullende referentie van de douaneaangifte in DMS.

• naleving van het invoerverbod en beperkende bepalingen van artikel 3 en artikel 4 van de Kwik-Verordening.

Er zijn verschillende TARIC-bescheidcodes vastgesteld waarmee in gegevenselement 12 04 aanvullende referentie van de in- of uitvoeraangifte moet worden aangeven of de goederen onder beperkende bepalingen van de Kwik-Verordening vallen.

Het betreft de codes (tabel 380 codeboek DWU):

1. Y924 waarmee wordt aangegeven dat het goederen betreft die niet onder de Kwik-Verordening vallen.

2. Y925 waarmee wordt aangegeven dat het in- of uitvoer betreft van kwikverbindingen voor Laboratoriumonderzoek.

3. Y968 waarmee wordt aangegeven dat kwik en kwikproducten worden ingevoerd, uitsluitend voor verwijdering als afval.

Als in de aangifte ten in- of uitvoer de TARIC-bescheidcode niet is aangegeven die bij de goederencode hoort, aanvaardt DMS de aangifte niet. Als de TARIC-bescheidcode wel is aangegeven wordt de aangifte door DMS aanvaard. De aangifte wordt automatisch afgehandeld tenzij deze door een steekproef of op basis van risicoanalyse wordt geselecteerd voor controle.

Naar boven

6.5.1 Controleaanwijzingen

Bij invoer en uitvoer controleert u of de juiste bescheidscode in gegevenselement 12 04 aanvullende referentie van de aangifte is vermeld en of overeenstemming bestaat tussen de aangifte en de bijbehorende documentatie.

1. Controleer welke bescheidcode in gegevenselement 12 04 aanvullende referentie is vermeld en ga na of dit correspondeert met de goederenomschrijving.

2. Controleer of er overeenstemming bestaat tussen goederencode omschrijving en het CAS-nummer.

3. Ga na aan de hand van de documentatie of er mogelijk sprake is van metallisch kwik, kwikverbindingen, mengsels met kwik of kwik bevattende afvalstoffen.

4. Ga na of uit de documentatie blijkt of er sprake is van verbindingen van kwik of mengsels met kwik met een gehalte van 95 of meer gewichtsprocenten kwik.

5. Als in de gegevens op enigerlei wijze afwijkingen voorkomen, kan dat een reden zijn voor grondiger onderzoek zoals een fysieke controle.

6. Raadpleeg, voordat u een fysieke controle uitschrijft het KCC.

7. Als u een mogelijke onregelmatigheid vaststelt, geef de zending niet vrij en informeert u hier het KCC over. Volg daarna de aanwijzingen van het KCC op.

Om de juistheid van een CAS-nummer te verifiëren en om nadere informatie over de aard en samenstelling van de op de documentatie vermelde goederen te vragen kunt u contact opnemen met de helpdesk van het Douane Laboratorium.

Naar boven

6.5.2 Opdracht en aandachtspunten fysieke controle

Op de bijbehorende bescheiden zoals de gevarenkaart, CMR en factuur wordt de zogenaamde UN-klasse vermeld. Deze aanduidingen zijn van belang als u opdracht geeft voor een fysieke controle. U geeft deze informatie door in de controleopdracht aan Fysiek Toezicht. Hiermee wordt de medewerker van Fysiek toezicht geïnformeerd wordt over de veiligheid.

In de opdracht voor de fysieke controle geeft u het volgende aan:

1. Maak nooit een verpakking open.

2. Controleer of de aanduidingen op de verpakkingen en documentatie met elkaar in overeenstemming zijn en kloppen met de bij de aangifte behorende bescheiden en andere documentatie.

3. Als u een onregelmatigheid vaststelt, geeft u de zending niet vrij en neemt u eerst contact op met de vraagbaak en vervolgens met het KCC.

4. Als u een onregelmatigheid vaststelt, geeft u de zending niet vrij en neemt u eerst contact op met de vraagbaak WVGS en vervolgens met het KCC.

Naar boven

6.6 Proces fysiek toezicht en werkzaamheden uit de Kwik Verordening

6.6.1 Veiligheid

Kwik is het enige metaal dat onder normale omstandigheden vloeibaar is. Kwik heeft de neiging om als typische, kleine druppeltjes samen te blijven. Bij kamertemperatuur verdampt kwik. Kwikdampen kan je inademen en zo ernstige gezondheidsproblemen krijgen. De kwikdampen zijn zwaarder dan lucht waardoor ze vooral, maar niet uitsluitend, laag (1m hoogte) bij de grond hangen. Kwikdampen kan je niet ruiken

Chemische stoffen kunnen gevaarlijke eigenschappen hebben. Ze worden vervoerd in diverse vormen: vast, pasta, poeder of vloeibaar. Ze kunnen onzorgvuldig verpakt zijn of de afsluiting van de verpakking kan lekken. De samenstelling en dus potentiële gevaren zijn niet altijd bekend.

Naar boven

6.6.2 Material Safety Data Sheet (MSDS) of Gevarenkaart

Voor alle producten met gevaarlijke eigenschappen is het verplicht een zogenoemde Material Safety Data Sheet (MSDS) of Gevarenkaart op te maken. Dit veiligheidsblad bevat alle relevante informatie over aard en samenstelling van het product en daarnaast de veiligheidsmaatregelen die nodig kunnen zijn. Bij het vervoer van gevaarlijke stoffen is het verplicht dat bij het transport een Gevarenkaart aanwezig is

Bij een fysieke controle van gevaarlijke chemische stoffen, volgt u de aanwijzingen en instructies op uit paragraaf 2.3.4., van onderdeel 12.20.00, en uit onderdeel veiligheid van het Handboek Douane.

Als u opdracht krijgt een fysieke controle uit te voeren of monsters te nemen van gevaarlijke chemische stoffen volgt u de aanwijzingen in het fyco-formulier en neemt u contact op met de vraagbaak of de helpdesk van het Douane Laboratorium.

Door bewust te zijn van de risico's en door de juiste voorzorgsmaatregelen te nemen, kunt u de risico's beperken. Het is belangrijk dat u de instructies en aanwijzingen nauwkeurig opvolgt. Het gaat immers om uw eigen veiligheid en gezondheid. Gebruik de beschikbare beschermingsmiddelen en neem geen risico als u het niet vertrouwt.

Voorkom dat u in aanraking komt met de gevaarlijke chemische stoffen. Eet, drink of rook nooit als u met gevaarlijke chemische stoffen bezig bent. De vraagbaken WVGS zijn in het bezit van persoonlijke beschermingsmiddelen.

Naar boven

6.6.3 Wijze van monsterneming Douane

U handelt bij het nemen van monsters als volgt:

1. Maak nooit een verpakking open.

2. Neem in overeenstemming met de controleopdracht van de aangegeven goederen monsters op de voorgeschreven wijze.

3. Voer de spoedprocedure uit.

4. Geef de zending niet vrij.

Naar boven

6.6.4 Zelf monsters nemen

Alleen in die gevallen dat de chemische stoffen zich in kleinhandelsverpakkingen bevinden en deze verpakkingen deugdelijk zijn, neemt u zelf monsters. U kunt voor de monsterneming contact opnemen met de helpdesk van het Douane Laboratorium

Naar boven

6.6.5 Uitbesteden monsterneming

In alle andere gevallen waarin monsterneming noodzakelijk is heeft de Douane afspraken gemaakt met Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) en een bedrijf dat gespecialiseerd is in het nemen van deze monsters. In bijlage 6 van onderdeel 12.10.00 van het Handboek Douane, vindt u een lijst met gevaarlijke stoffen waarvoor deze procedure is voorgeschreven. Deze lijst is een indicatie en niet limitatief. De procedure staat in het handboek Douane beschreven.

In principe gebeurt de analyse ook dan door het Douane Laboratorium.

Naar boven

6.6.6 Spoedprocedure en zending niet vrij gegeven

U voert de spoedprocedure uit zoals die is beschreven in 12.10.00 van het Handboek Douane.

Bemonsterde zendingen worden in afwachting van de uitslag van het onderzoek niet vrijgegeven. Het Douane Laboratorium rapporteert zo spoedig mogelijk aan de na ontvangst van het monster over de uitkomst van het onderzoek. Deze termijn hangt af van de aard van het onderzoek en de soort analysetechniek die moet worden toegepast. Als de ILT besluit dat een ander laboratorium het monster onderzoekt, dan geeft zij daartoe de opdracht.

Naar boven

6.7 Onregelmatigheden en samenloop

6.7.1 Onregelmatigheden bij chemische stoffen

Afhandeling onregelmatigheden bij administratieve controles

In die gevallen waarin u als douanemedewerker zelfstandig een controle doet en u een onregelmatigheid aantreft maakt u een proces verbaal van overdracht en stuurt u dit in naar het KCC.

Strafrechtelijk en bestuursrechtelijk optreden bij overtredingen vindt vervolgens plaats door de ILT.

Neem geen kwik of kwik bevattende stoffen zelf in beslag.

Naar boven

6.7.2 Samenloop Wet vervoer gevaarlijke stoffen

Een eventuele fysieke controle kan ook een controle voor de WVGS omvatten.

Het vervoer van gevaarlijke stoffen moet zorgvuldig gebeuren, omdat een ongeval met dit soort stoffen een ernstige bedreiging kan zijn voor de volksgezondheid en het milieu. Daarom zijn er strikte regels voor de wijze van vervoer, de verpakking, de stuwage en de begeleidende documenten.

De Douane controleert in het kader van overige controletaken of de regels voor het vervoer van gevaarlijke stoffen worden nageleefd. De daadwerkelijke controles mogen alleen worden uitgevoerd door de vraagbaak WVGS. Als u van mening bent dat een controle op basis van de WVGS noodzakelijk is, moet u contact op nemen met de vraagbaak WVGS.

Naar boven

6.8 Hoofdstuk klantmanagement

6.8.1 Proces klantmanagement en werkzaamheden

De taak van de Douane voor de Kwik-Verordening heeft betrekking op handhaving van de naleving van het invoer- en uitvoerverbod van de Kwik verordening

Ook bij Klantmanagement (KM) worden voor de Kwik-Verordening werkzaamheden verricht.

Dit hoofdstuk geeft uitleg over de werkzaamheden van de Douane binnen het proces Klantmanagement bij het toezicht op de handhaving van de naleving van de vergunningplicht bij de invoer en de uitvoer van Ozonlaag afbrekende stoffen.

Naar boven

6.9 Administratief toezicht

Administratief toezicht op vereenvoudigingen en vergunningen vindt overwegend plaats via de administratie van een bedrijf waarbij wordt vastgesteld of aan alle wettelijke bepalingen is voldaan.

De medewerker die de administratieve controle verricht is verantwoordelijk voor de juiste uitvoering van de controleopdracht. Als de controleopdracht ook ziet op Kwik, maakt hij gebruik van de in de controleopdracht verwerkte (VGEM)informatie;