20.03.00 Flora & Fauna

12 Afhandeling onregelmatigheden en samenloop

12.1 Verbodsbepalingen

De belangrijkste bepalingen waarmee de Douane te maken heeft zijn het verbod op het binnen en buiten het grondgebied van Nederland brengen en het vervoeren en voorhanden hebben in Nederland van:

• planten of producten van planten die behoren tot een beschermde of verboden plantensoort

  (BAL, artikelen 11.93 en 11.96) of

• dieren en eieren, nesten of producten van dieren die behoren tot een beschermde of verboden diersoort

  (BAL, artikelen 11.93 en 11.96) of

• het binnen of buiten het grondgebied van Nederland brengen van levende dieren buiten de aangewezen plaatsen

  (BAL, artikel 11.94).

De regel is dat beschermde dier- en plantensoorten, producten van die soorten, eieren en nesten van die diersoorten in beslag of in bewaring worden genomen als niet wordt voldaan aan de voorwaarden bij het binnen en buiten het grondgebied brengen van Nederland. Voor in beslag- of in bewaringgenomen beschermde soorten is de RVO (IBG) als bewaarder aangewezen

Naar boven

12.2 Wet op de economische delicten

Overtreding van bepalingen uit de OW en de daarbij behorende besluiten en regelingen zijn strafbaar gesteld in de Wet op de economische delicten (Wed, artikel 1a, onder 1º, 2º en 3º).

Onregelmatigheden/vermoedelijke strafbare feiten op het gebied van Flora en Fauna worden afgehandeld volgens de procedure zoals deze is afgestemd tussen Douane, Openbaar Ministerie en RVO.nl. Neem bij een (vermoeden van een) onregelmatigheid altijd contact op met de vraagbaak.

Naar boven

12.3 Onregelmatigheden / vermoeden van een strafbaar feit

Er is sprake van een onregelmatigheid / vermoeden van een strafbaar feit als bijvoorbeeld:

• een onjuiste douaneaangifte is gedaan voor beschermde dier- en plantensoorten, producten van die soorten, eieren en nesten van die diersoorten, zodat het verbod op het binnen of buiten het grondgebied van Nederland brengen ontdoken wordt (hierbij is sprake van én een onjuiste douaneaangifte én een overtreding van de flora- en fauna wetgeving)

• niet wordt voldaan aan de voorwaarden die van toepassing zijn bij een vrijstelling voor:

  • beschermde soorten op grond van de CITES-Basisverordening

  • andere beschermde inheemse en uitheemse dier- en plantensoorten, producten van die soorten, eieren en nesten van die diersoorten

• niet wordt voldaan aan de voorwaarden die van toepassing zijn op een uitzondering van het verbod op vervoer of voorhanden hebben

• een overgelegd document:

  • niet geldig is of niet voldoet aan de bepalingen in de Uitvoeringsverordening

  • een vals of vervalst document is

  • niet aanwezig is

• bij een controle van beschermde inheemse en uitheemse dier- en plantensoorten, producten van die soorten, eieren en nesten van die diersoorten waarvoor een document is overgelegd:

  • andere goederen worden bevonden dan waarvoor het document kan dienen

  • meer of minder goederen worden bevonden dan waarvoor het document kan dienen

  • de goederen (vermoedelijk) een andere bestemming krijgen dan die waarvoor het document is verleend of kan dienen

Naar boven

12.4 Bestuursrechtelijke handhaving

Als een douaneambtenaar een onregelmatigheid constateert kunnen specimens bestuursrechtelijk in bewaring worden genomen op grond van artikel 5:29 lid 1 Awb. Namens RVO/BH wordt in dat geval door de Douane bestuursdwang toegepast. RVO/BH moet altijd vóóraf toestemming geven aan de Douane om de mondelinge bestuursdwang aan te zeggen. Dit gebeurt via de vraagbaak. De vraagbaak neemt telefonisch contact op met RVO/BH om te vragen of bestuursrechtelijk gehandhaafd kan worden. LET OP: zonder dit contact vindt de inbewaringneming onbevoegd plaats.

Bestuursdwang aanzeggen binnen een bedrijf/organisatie gebeurt altijd aan de hoogst verantwoordelijke persoon die op dat moment aanwezig is.

In bewaring genomen dieren, planten en producten 
In overleg met RVO (RVO/BH en team IBG) wordt besproken wat er met de specimens moet gebeuren. Hierna moet zo snel mogelijk een proces-verbaal van meevoeren en opslaan (PVMO) door de vraagbaak worden opgesteld (ook als de overtreder bewaarder is). Dit wordt overhandigd aan degene onder wie de goederen in bewaring worden genomen en de anderen genoemd in het PVMO. Het PVMO moet binnen 48 uur aan RVO/BH en team IBG gestuurd worden via post/mail.

Rapport van bevindingen 
Binnen een week (uiterste termijn: twee weken) na het overhandigen van het PVMO moet er een rapport van bevindingen en overdracht bij RVO/BH zijn. De vraagbaak draagt hier zorg voor. Dit mag ook een digitale versie zijn.

RVO/BH moet binnen twee weken na uitreiken van het PVMO het bestuursdwangbesluit naar de overtreder sturen.

De vervolgstappen kunnen van geval tot geval verschillen. RVO/BH zal daarom over iedere handhavingszaak contact blijven houden met de meldende vraagbaak.

Werkzaamheden bestuursrechtelijke handhaving
Bij bestuursrechtelijke handhaving handelt u als volgt:

1. Na constateren van een (vermoedelijke) onregelmatigheid door een douaneambtenaar neemt deze contact op met de vraagbaak;

2. De constaterend ambtenaar en/of de vraagbaak raadplegen in het systeem Douane Onregelmatigheden (DON) of de overtreder al een verleden heeft bij de Douane met overtredingen;

3. De vraagbaak neemt contact op met RVO/BH om te informeren of bestuursrechtelijk gehandhaafd kan worden en bespreekt met RVO/BH en/of IBG wat er met de in bewaring genomen goederen moet gebeuren;

4. De vraagbaak zegt mondeling bestuursdwang aan, hierbij deelt de vraagbaak aan de overtreder mee wat er gaat gebeuren. De vraagbaak legt dit vast in het PVMO;

5. De vraagbaak maakt een PVMO op en stuurt dit binnen 48 uur naar RVO/BH en team IBG;

6. Een afschrift van het PVMO stuurt de vraagbaak ook naar de BFC/CA;

7. Binnen één week (uiterste termijn: twee weken) na uitreiken PVMO gaat een rapport van bevindingen en overdracht, opgemaakt door de vraagbaak, naar RVO/BH. Deze stuurt de vraagbaak ook naar de BFC/CA.

RVO (IBG) heeft met verschillende opvangcentra contracten afgesloten om levende dieren en planten onder te brengen. De RVO (IBG) kan op verzoek behulpzaam zijn om het vervoer van in bewaring genomen dieren en planten te regelen. Het is belangrijk om het vervoer goed af te stemmen wie met RVO/IBG en niet op eigen gelegenheid de specimens over te brengen naar een (aangewezen) locatie. De vraagbaak stemt het vervoer af.

Naar boven

12.5 Procedure afdoen vracht/postpakketten

• Onregelmatigheid op uitvoer: altijd strafrechtelijk beslag, de vraagbaak maakt een PV en een PV van determinatie op. De vraagbaak dient de stukken in volgens de lokale instructies.

• Onregelmatigheid op invoer: de vraagbaak neemt contact op met RVO.nl/BH. Deze verzamelt informatie (meestal binnen drie dagen). Hierna volgt wel of geen toestemming om bestuursdwang aan te zeggen.

• Onregelmatigheid op doorvoer: de vraagbaak neemt contact op met RVO.nl/BH. Deze verzamelt informatie (meestal binnen drie dagen). Hierna volgt wel of geen toestemming om bestuursdwang aan te zeggen. De vraagbaak dient de stukken in volgens de lokale instructies.

Bij het opmaken van een PV op grond van het bestuursrecht is vóóraf toestemming nodig van het RvO/ Cluster Bestuursrechtelijke Handhaving CITES. Deze toestemming wordt gevraagd door de vraagbaak.

Procedure
Bij de aanmelding (mail) voor bestuursrechtelijke handhaving aan RVO, wordt de BFC-CA-er in de cc meegenomen. De BFC-CA-er zendt de informatie door naar de bij de BFC bekende contactpersoon bij het OM.

Naar boven

12.6 Procedure afdoen bij passagiers

Bij de afhandeling bij passagiers volgt u de volgende werkwijze:

• U maakt een PV op;

• U neemt de goederen strafrechtelijk in beslag en maakt een kennisgeving van inbeslagname (KVI) op;

• de vraagbaak maakt een PV van determinatie op en stuurt beide PV’s in volgens de lokale instructies.

Bij passagiers in transit met “verdachte” voorwerpen (denk aan neushoornhoorn, ivoor, grote hoeveelheden zeepaardjes etc.) neemt u contact op met de vraagbaak. De vraagbaak neemt vervolgens contact op met de BFC-CA-er over de afhandeling van de zaak en voor de afweging of een voorwerp onder de noemer “persoonlijke goederen” valt.

Naar boven

12.7 Samenloop met andere wetgeving

Een vermoedelijke overtreding van de OW loopt soms samen met een overtreding van andere wetgeving. Denk hierbij aan bijvoorbeeld een samenloop wanneer:

• bij het binnen of buiten Nederland brengen van dieren en dierlijke producten kunnen veterinaire bepalingen gelden;

• bij het binnen of buiten Nederland brengen van bloemen en planten kunnen fytosanitaire bepalingen gelden;

• bij het binnenbrengen van geneesmiddelen die bestanddelen van beschermde dieren of planten kunnen bevatten, kan naast de OW ook de Geneesmiddelenwet, de Opiumwet en/of de wetgeving over intellectuele eigendomsrechten van toepassing zijn.

In het voorschrift waarin die andere wetgeving is beschreven, vindt u aanwijzingen hoe u moet handelen. Hieronder wordt volstaan met enkele voorbeelden van samenloop en de verwijzing naar het betreffende voorschrift.

Naar boven

12.7.1 Veterinaire bepalingen en de OW

Bij het binnen de Unie (Nederland) brengen van levende dieren, vlees en vleesproducten kan naast de verplichtingen op grond van de OW ook veterinaire wetgeving van toepassing zijn. Die wetgeving heeft als doel:

• het binnenbrengen van dierziekten op het grondgebied van de Unie te voorkomen

• producten die schadelijk kunnen zijn voor de gezondheid van de inwoners van de Unie te weren

Het binnenbrengen in de Unie van levende dieren, vlees en vleesproducten is alleen toegestaan als aan de veterinaire wetgeving wordt voldaan.

Als niet wordt voldaan aan de veterinaire bepalingen mogen levende dieren, vlees en vleesproducten uitsluitend een bestemming krijgen of volgen die volgens de veterinaire wetgeving is toegestaan of verplicht is. De NVWA beslist over de te volgen bestemming en over de opslag of inbeslagneming van de goederen.

De NVWA is belast met het strafrechtelijk optreden tegen onregelmatigheden op het gebied van de veterinaire wetgeving.

De veterinaire wetgeving gaat altijd voor. Handel de onregelmatigheid in deze gevallen af conform het Handboek VGEM, voorschrift Veterinair.

Naar boven

12.7.2 Fytosanitaire bepalingen en de OW

Bij het binnen de Unie brengen van planten, delen van planten en soms producten van planten kan  naast de verplichtingen op grond van de OW ook fytosanitaire wetgeving van toepassing zijn. Die wetgeving heeft als doel de Unie te beschermen tegen het binnenbrengen en verspreiden van organismen die voor planten en plantaardige producten schadelijk zijn. Het binnenbrengen in de Unie is alleen toegestaan als aan de fytosanitaire wetgeving wordt voldaan.

Als niet wordt voldaan aan de fytosanitaire bepalingen mogen planten, delen van planten en producten van planten uitsluitend een bestemming krijgen of volgen die volgens de fytosanitaire wetgeving is toegestaan. De NVWA beslist over de te volgen bestemming en over de opslag of inbeslagneming van de goederen.

De NVWA is belast met het strafrechtelijk optreden tegen onregelmatigheden op het gebied van de fytosanitaire wetgeving.

De fytosanitaire wetgeving gaat altijd voor. Handel de onregelmatigheid in deze gevallen af conform het Handboek VGEM, voorschrift Fytosanitair.

Naar boven

12.7.3 Geneesmiddelenwet en de OW

Traditionele medicijnen kunnen delen of producten van beschermde dieren of planten bevatten. Het is al strafbaar als op de verpakking of de bijsluiter is vermeld dat het geneesmiddel specimens van beschermde dieren of planten bevat. Voorbeelden van traditionele medicijnen zijn de Traditionele Chinese Medicijnen (TCM) of traditionele Indiase (Ayurvedische) medicijnen.

Voorbeeld Geneesmiddelen die bestanddelen van beschermde dieren of planten bevatten mogen niet binnen het grondgebied van Nederland worden gebracht. In zo'n geval wordt zowel de OW als de Geneesmiddelenwet overtreden. Als wordt vastgesteld dat sprake is van een geneesmiddel en ook wordt vastgesteld dat de OW is overtreden: afdoen conform de OW en in het proces-verbaal aangeven dat ook sprake is van een vermoeden van een strafbaar feit ingevolge de Geneesmiddelenwet.

In het Handboek VGEM, voorschrift Geneesmiddelen staan verdere instructies.

Naar boven

12.7.4 Opiumwetgeving en de OW

In producten die stoffen bevatten die onder de Opiumwet vallen, kunnen ook delen of producten zitten van beschermde dier- en plantensoorten. Producten die opiumwetmiddelen bevatten, kunnen dus ook onder de verbodsbepalingen van de OW vallen. Is dit het geval, dan maakt u twee PV’s op. Eén voor het overtreden van de Opiumwet en één voor het overtreden van de OW. In beide PV’s verwijst u naar het andere PV. In het Handboek VGEM, voorschrift Opiumwet staan de instructies.